Original Scientific Paper
Vol.10, No 1, 2012 pp. 63-74
UDC 35.073
THE STATE'S LIABILITY IN DAMAGES FOR
WRONGFUL ADMINISTRATIVE ACTION
Miloš Prica
Faculty of Law, University of Niš, Serbia
E-mail: pricamilos@prafak.ni.ac.rs
The author basically engages in the analysis of the system of primary and direct liability of the state in damages for wrongful administrative actions. The Essay presents an explication of some aspects of legal regime of primary and direct state's liability in damages and provides a critical consideration of doctrinary and jurisprudential concepts on the reason of state's liability in damages, as a specific form of vicarious liability. The author ends his consideration of the questions posed with his personal view on the state's liability in damages for improper or irregular administrative performance.
Key words:
direct state's liability, vicarious liability, wrongful administrative performance, risk, organic identity
ODGOVORNOST DRŽAVE ZA ŠTETU USLED NEPRAVOVALJANOG POSTUPANJA UPRAVE
U važećem pravu Republike Srbije ustanovljena je neposredna i primarna odgovornost države kao osnovni princip odgovornosti države za štetu pričinjenu građanima nezakonitim ili nepravilnim službenim radom. Imajući to u vidu, a kako država ne može sama neposredno delovati, već to čini putem svojih funkcionera ili službenika, razume se da je odgovornost države za štetu poseban oblik „odgovornosti za drugog“.
Pojmovno gledano, odgovornost za drugog očituje se u pravilu da umesto štetnika (ili zajedno s njim), za štetu odgovora drugi subjekt sa kojim štetnik stoji u određenoj pravno značajnoj vezi. Odgovornost države za štetu prouzrokovanu građanima nezakonitim odnosno nepravilnim upravnim radom je „objektivna odgovornost“ države, jer obaveza naknade štete nije uslovljena eventualnim skrivljenim ponašanjem službenika. S toga, u našem pravu postoji sistem objektivne protivpravnosti, pa za oštećenog stoji samo teret dokazivanja protivpravnosti, a lična krivica službenika, s tačke njegovoga položaja, potpuno je irelevantna.
Rad predstavlja eksplikaciju elemenata važećeg srbijanskog pravnog režima odgovornosti države za štetu, koji se, po našem mišljenju, bitno ne razlikuju od opšteg građanskopravnog režima odgovornosti za štetu. S druge strane, kritički su razmatrana pravnodoktrinarna gledišta o razlogu odgovornosti države za štetu. Objasnili smo gledište o pretpostavljenoj službenoj grešci države zbog slabog nadzora nad podređenim osobljem (culpa in inspiciendo) ili zbog slabog izbora podređenog osoblja (culpa in eligendo), zatim vrednost načela uzajamnosti koristi i štete, kao i stanovište o „riziku“ kao osnovu odgovornosti države za štetu. Po našem mišljenju, odgovornost države za postupke svojih službenika proizlazi iz organskog identiteta države, njenih organa i službenika. Država deluje putem svojih funkcionera i službenika sa kojima stoji u organskom jedinstvu, pa su dela službenika njena vlastita dela, usled čega se država prema trećim licima pojavljuje u ulozi odgovornog subjekta za naknadu štete. Organski indentitet, koji ovde stoji kao „zbiljski“, a ne „fiktivni“ pojam, zaokružuje državi pripadujuća ideja neograničenog kontinuiranog trajanja, usled čega je razlog odgovornosti države za štetu neuporediv sa razlogom odgovornosti drugih pravom ustanovljenih subjekata odgovornosti za drugog.
Ključne reči:
neposredna odgovornost države, „odgovornost za drugog“, nepravovaljani upravni rad, rizik, organski identitet.
