Original Scientific Paper
Vol.9, No 1, 2011 pp. 35-52
UDC 502.14:342.72/.73
INSTRUMENTS OF ENVIRONMENTAL JUSTICE
Stevаn Lilić
Faculty of Law, University of Belgrade, Serbia
E-mail: slilic@ius.bg.ac.rs
Environmental justice has been developing as a movement and concept putting emphasis on the redefinition of the essential parts of environmental legislation and judicial protection of civil rights in cases related to environmental protection. Environmental and social justice entails efficient approach to the administrative and legal system whose purpose is to protect rights and implement legislation in the domain of environment and health protection. The Aarhus Convention is fundamentally related to international human rights and fundamental constitutional rights and freedoms. Access to justice, as defined in the Aarhus Convention, is based on the essential human right – that to a fair trial. This connection may be noticed in the link between the Aarhus Convention and other international documents dealing with the protection of human rights, such as the Universal Declaration of Human Rights (1948), International Pact on Civil and Political Rights (1966) and particularly European Convention on Human Rights and Fundamental Freedoms (1950). Standards of criminal law penalize behavior which stands in opposition to environmental provisions. Environmental standards of criminal law introduce criminal penalties so as to suppress illegal activities of legal entities in the domain of environmental law. According to the Recommendation of the European Parliament and Council of Europe, inspection in the environmental domain should be carried out by introducing a minimum of criteria into the organization and conduction of inspection, its procedures (decisions, charges, etc.) and into reporting on the activities of the inspection. The primary role of the environmental lawsuit is to act preventively against activities harming the environment. The environmental lawsuit may prevent the commencement of activities that could harm the environment before such harm occurs. In contrast to comparative law, our current judicial practice does not acknowledge intangible damages for the psychological pain caused by the harmful effect of industrial and adjacent industrial buildings, even though the right to a healthy environment is one of fundamental constitutional rights, paid as such due attention in Europe. According to the European Commission’s Serbia 2010 Progress Report (4.2.3 Environment): “Overall, Serbia is moderately advanced in the area of environmental protection towards fulfilling the European standards. The capacity to implement and enforce legislation remains to be strengthened.”
Key words:
Environmental justice, The Aarhus Convention, environmental criminal offenses, the environmental lawsuit, environmental inspection. Serbia 2010 Progress Reportt
INSTRUMENTI EKOLOŠKE PRAVDE
Ekološka pravda razvija se kao pokret i koncept sa naglaskom na redefinisanje suštine zakonodavstva o zaštiti životne sredine i ostvarivanje sudske zaštite građanskih prava u slučajevima koji su povezani sa ekološkom zaštitom. Ekološka i socijalna pravda podrazumeva efikasan pristup administrativnom i pravnom sistemu kako bi prava bila zaštićena i kako bi zakoni u oblasti zaštite zdravlja i životne sredine bili primenjeni. Arhuska konvencija je suštinski povezana sa međunarodnim ljudskim pravima i fundamentalnim ustavnim i pravima i slobodama.
Pristup pravdi, kako je to definisano Arhuskom konvencijom, počiva na osnovnom ljudskom pravu na pravično suđenje. Ovaj odnos se može uočiti u vezi Arhuske konvencije i drugih međunarodnih dokumenata koji se tiču zaštite ljudskih prava, kao što su Univerzalna deklaracija o ljudskim pravima (1948), Međunarodni pakt o građanskim i političkim pravima (1966) i posebno Evropska konvencija o ljudskim pravima i osnovnim slobodama (1950). Normama krivičnog prava sankcioniše se ponašanje koje je suprotno odredbama ekološkog karaktera. Norme krivičnog prava ekološkog karaktera imaju za cilj da krivično-pravnim sankcijama suzbijaju protivpravne radnje pravnih subjekata na području ekološkog prava. Prema Preporuci Evropskog parlamenta i Saveta Evrope inspekcijski nadzor u oblasti zaštite životne sredine treba da se vodi uvođenjem minimalnih kriterijuma u organizaciju i vođenje inspekcijskog nadzora, postupcima (rešenja, prijave i sl.), kao i u način izveštavanja o radu inspekcije. Osnovna uloga ekološke tužbe je preventivno postupanje protiv štetnih delatnosti za životnu sredinu. Ekološkom tužbom se može sprečiti započinjanje delatnosti koje bi mogle štetiti životnoj sredini pre nego što šteta nastupi. Za razliku od uporednog prava, naša aktuelna sudska praksa ne priznaje nematerijalnu štetu za pretrpljene duševne bolove zbog negativnog uticaja industrijskih i susednih objekata, bez obzira na to što je pravo na zdravu životnu sredinu jedno od osnovnih ustavnih prava i što mu se u Evropi poklanja pažnja.
Prema Izveštaju o Napretku Srbije za 2010. godinu Evropske Komisije (4.2.3. Životna sredina): "Uopšteno govoreći, Srbija je umereno napredovala u oblasti zaštite životne sredine kada se radi o ispunjavanju evropskih standarda. Neophodno je ojačati kapacitete za sprovođenje i primenu zakonskih propisa."
Ključne reči:
ekološka pravda, Arhuska konvencija, ekološka krivična dela, ekološka tužba, ekološka inspekcija, Izveštaj o napretku Srbije za 2010. godinu.
