Vol.1, No 6, 2002 pp. 659-682
UDC 340.12
METHODOLOGICAL MODELS
OF THE GENERAL THEORY OF LAW
Milijan Popović
Novi Sad
There are two governing views on the general theory of law in the European
law thought: synthetic and analytic. With the passage of time, the analytic
model has emerged earlier, but synthetic model is the most widely spread
model of the general theory of law.
1) Synthetic Model. In the general theory of law in Serbia, Toma Živanović
and Radomir Lukić, particularly Živanović, have contributed their crowning
achievements to the construction of the synthetic model.
Živanović's synthetic model of the general theory of law is based upon
the far-reaching synthesis of the knowledge on law, starting from the basic
concepts of the special law sciences, through intermediary and basic law
concepts of higher law sciences to the basic law concepts of the highest
law science (general theory of law). The basic Živanović's method is the
method of generalizing abstraction, synthesis – explicative noncausal synthesis.
Also, he used other logical methods, first of all the method of analysis,
which precedes the synthetic method.
Lukić's attempt to construct the general theory of law, as a generalizing
science, is less successful than Živanović's creative undertaking from
the logical point of view.
2) Analytic Model. The general theory of law originally appeared as
an analytic theory of law in England in the 30s of the 19th century with
John Austin, its founder.
With the advent of Kelsen and his pure theory of law, analytic theory
of law gets almost perfect logical form.
The analytic theory of law affirms the general theory of law as a law
science and the method of structural analysis as a principal method of
study and creation of the general theory of law. Kelsen's methodical procedure
of structural analysis falls in the explicative functional analysis (as
a higher degree of descriptive analysis).
Contributions of the analytic theory of law, specifically those of
Kelsen, are enormous. Kelsen has precisely confined the theory of law as
a general law science from the sciences and disciplines on law: sociology
of law, history of law, psychology of law and philosophy of law. In addition,
analytic model has singled out some basic law concepts unknown to the synthetic
theories of law, such as particularly is the concept of assignment. Also
of paramount interest is Kelsen's understanding of validity of legal norms
and understanding of legal norms as depscychologized commands, particularly
his dynamic understanding of law as a process of self-creation of law,
the process within which each legal cat (except the act of carrying out)
is at the same time the act of creation and act of application of law as
well.
Key Words: basic law concepts, synthetism, normative science,
explicative science, pure theory of law, structural analysis of law, dynamic
understanding of law.
METODOLOŠKI MODELI OPŠTE TEORIJE PRAVA
Dva su vladajuća modela opšte teorije prava u evropskoj
pravnoj misli: sintetički i analitički. Vremenski, analitički model je
nastao ranije, ali je sintetički model najrasprostranjeniji model opšte
teorije prava.
1. Sintetički model. U opštoj teoriji prava kod
Srba u konstrukciji sintetičkog modela imali su najviše uspeha Toma Živanović
i Radomir Lukić, osobito Živanović.
Živanovićev sintetički model opšte teorije prava
zasnovan je na dalekosežnoj sintezi pravnih znanja, polazeći od osnovnih
pojmova specijalnih pravnih nauka, preko posrednih osnovnih pravnih pojmova
viših pravnih nauka, do osnovnih pravnih pojmova najviše pravne nauke (opšte
teorije prava). Osnovni metod Živanovićev je metod generalizujuće apstrakcije,
sinteza i to eksplikativna nekauzalna sinteza. On se služio i drugim logičkim
metodama, a pre svega metodom analize, koja prethodi sintetičkom modelu.
Lukićev pokušaj konstrukcije opšte teorije prava,
kao opšte uopštavajuće nauke, sa stanovišta logičkog, je manje uspešan
od Živanovićevog stvaralačkog poduhvata.
2. Analitički model. Opšta teorija prava se prvobitno
javila kao analitička teorija prava u Engleskoj tridesetih godina XIX veka
sa njenim osnivačem Džonom Ostinom.
Sa pojavom Kelzena i njegove čiste teorije prava,
analitička teorija prava dobija gotovo savršenu logičku formu.
Analitička teorija prava afirmiše opštu teoriju
prava kao pravnu nauku i metod strukturalne analize kao glavni metod izučavanja
i stvaranja opšte teorije prava. Kelzonov metodski postupak strukturalne
analize pripada eksplikativnoj funkcionalnoj analizi (kao višem stupnju
od deskriptivne analize).
Doprinosi analitičke teorije prava, posebno Kelzenovi,
su ogromni. Kelzen je na precizan način razgraničio teoriju prava, kao
opštu pravnu nauku, od nauka i disciplina o pravu: sociologije prava, istorije
prava, psihologije prava i filozofije prava. Pored toga analitički model
izdvojio je neke osnovne pravne pojmove nepoznate sintetičkim teorijama
prava, kao što je posebno pojam uračunavanja. Od velikog je značaja i Kelzenovo
shvatanje važenja pravnih normi i shvatanja pravnih normi kao depsiholigiziranih
zapovesti, a naročito njegovo dinamičko shvatanje prava, kao procesa samostvaranja
prava, procesa u kojem je svaki pravni akt (izuzev akta izvršenja) u isto
vreme i akt stvaranja i akt primene prava.
Ključne reči: osnovni pravni pojmovi, sintetizam,
normativna nauka, eksplikativna nauka,
čista teorija prava, strukturalna analiza prava,
dinamičko shvatanje prava.
