Vol.2, No 7, 2000 pp. 107 - 120
UDC 820.01
'WHOM DO YOU SERVE WITH THIS?':
TEACHING THE POLITICS OF POST-MODERNISM
Lena Petrović
Faculty of Philosophy, Niš, Yugoslavia
Abstract. If Leavis's commitment to romantic individualism, inseparable from his tireless endeavour to ensure the continuity of resistance to the essentially totalitarian, depersonalising values of the technological-Benthamite civilisation and particularly to the growing menace of the American ethos, was a sheer mystification, concealing, as his post-modern critics now claim, his secret collusion with the Establishment, how is one to describe their own literary and cultural theory? What is one to make of the literary and cultural criticism which denies the individual any power to intervene in historical processes, which demonstrates relentlessly the ways culture entraps and expropriates the self, translating the individual into a subject, but marginalises equally tirelessly, almost perversely, the kind of literature whose theme was the reverse process - that of the transformation of the subject back into the individual - and yet declares its purpose to be social and political liberation? Perhaps, instead of defending the humanist critic from too many, often contradictory objections, one should begin to demystify his demystifiers: perhaps, rather than take them at their word, one should begin to ask what or whom they serve behind their confident democratic and revolutionary postures?
''POLITIKA POST-MODERNIZMA:
ČEMU SLUŽI ANTI-HUMANISTIČKA KNJIŽEVNA TEORIJA?'
Rad počinje autorovim zapažanjem da su vodeće književne teorije i škole kritike pretvorile tekuću debatu o umetnosti i kulturi u nepristupačni haos. Namerno prizvedena ili nehotice reprodukovana, ova terminološka konfuzija najčešće veoma uspešno štiti anti-humanističke pretpostavke zajedničke većini postmodernih teorija, čineći ih nedostupnim kritičkom preispitivanju. Autor, medjutim, skreće pažnju na niz nelegitimnih postupaka kojima savremeni teoretičari i analitičari kulture opravdavaju svoje neselektivno, radikalno odbacivanje celokupne humanističke tradicije da bi doveli u pitanje njihove proklamovane revolucionarne ciljeve. Romantizam i modernizam, kao i kritika koja ih je podržavala, bili su, kako to njihovi postmoderni razobličitelji tvrde, u suštini vidovi jednog istog reduktivnog humanizma, a njihova koncepcija dinamične, ali celovite i kreativne ličnosti, sposobne da se odupre depersonalizovanim vrednostima tehnološko-bentamskog društva, puka mistifikacija, kamuflaža koja prikriva tajnu zaveru sa kapitalističkim establišmentom. Ako je to tako, kako, pita autor, treba razumeti kritiku i teoriju koja ih je zamenila? Čemu ili kome stvarno može da služi kritika koja osporava pojedincu moć da posreduje u istoriji, neumorno demonstrira načine na koje kultura determiniše identitet, prevodeći pojedinca u 'subjektnu poziciju', a istovremeno, i isto tako neumorno, marginalizuje literaturu čija je tema obrnut proces - proces probražaja puke funkcije diskursa u autentičnu ličnost - a ipak proklamuje oslobadjanje i revolucionalnu promenu kao svoju krajnju svrhu? Odgovor se može naslutiti u fundamentalnoj saglasnosti, koja, uprkos retoričkim razlikama, vlada izmedju diskursa postmoderne književne teorije i političkog diskursa koji utire put novom totalitarizmu. Svesrdna nastojanja postmoderne kritike da, diskreditujući Šekspira, romantičare i moderniste, zaštiti čitaoca od manipulacija 'velike umetnosti' i oslobodi ga zastarelih humanističkih zabluda samo je jedan od načina da se ukloni i poslednja prepreka na tom putu.