Vol.2, No 5, 2003
pp. 395-404
UDC 7.033.2:72"04/14"(045)=20
FOUNDATIONS OF BYZANTINE LATE MIDDLE AGES
ARCHITECTURE THOUGHTFULNESS
Predrag Milošević
Faculty of Civil Engineering and Architecture
Beogradska 14, 18000 Niš, Serbia and Montenegro
Abstract. Only in the recent few years have
a number of facsimile publications on architecture offered a possibility
of studying the original texts from different time periods. Those, already
rare studies on the theory of architecture in the western civilization,
almost regularly completely omit the Byzantine achievements in the so-called
entirety of thoughtfulness (enkyklios paideia), that was a main characteristic
of Byzantine learning. This learning, based on the ancient Greek and Hellenistic
foundations, in many ways concern architecture, especially the architectural
theory. That is why writing a good account of the architectural theory
of this, historically such an important country as Byzantium, in such a
long historical period (since 312 till 1453), has been a difficult task
(this contribution is just the initial part of the study).
One should not be disregarded that the architectural
theories are never completely independent of historical, geographical or
even personal prejudices of their authors. In this sense, a subject matter
of this treatise is just one 1141 year long part of the architectural theory
of the West (West - in civilizational terms, not a political West),
the part that rests on Christian foundations that is the Orthodox, Roman
Catholic and Protestant ones, mainly. It is all treated in order, from
ancient pagan Greece and Rome, ancient and Middle Ages Orthodox Byzantium,
until Middle Ages and New Age Europe, altogether, Orthodox, Roman Catholic
and Protestant Europe, and then those parts of the world in which the said
civilizational circle managed to take root in: parts of Asia, North and
South America, parts of Africa and Australia.
Key words: Theory, architecture, entirety
of thoughtfulness, Byzantium, Hellenism, Greece, 1141 years.
MISAONI OSNOVI VIZANTIJSKE ARHITEKTURE
KASNOG SREDNJEG VEKA
Tek poslednjih godina mnogobrojne faksimilske publikacije
o arhitekturi omogućile su proučavanje originalnih tekstova koji potiču
iz raznih vremenskih razdoblja. Ta ionako malobrojna dela o teoriji arhitekture
u zapadnom civilizacijskom krugu redovno gotovo potpuno izostavljaju vizantijska
dostignuća u sveukupnosti misaonosti (enkyklios paideia), kao osnovnom
određenju vizantijske učenosti, koje se u mnogo čemu tiče i arhitekture
i koje za svoj osnov ima grčka i helenistička krupna, a neprekinuta dostignuća
u istom. Stoga, sastaviti zadovoljavajući prikaz teorije arhitekture u
jednoj istorijski tako značajnoj zemlji kakva je Vizantija, i to još u
tako dugom istorijskom vremenu, sve od 312. do 1453, prikaz kome je ovaj
prilog samo početni deo, pokazalo se kao težak cilj.
Nikada ne treba smetnuti s uma da teorije arhitekture
ni u jednom slučaju nisu sasvim odvojene od istorijskih, geografskih ili
čak ličnih predrasuda svojih autora. U tom smislu, predmet ovog istraživanja
je jedan 1141 godinu dug deo teorije arhitekture civilizacijskog Zapada
(ali ne onog političkog, dabome), onog koji počiva na hrišćanskim, što
će reći pravoslavnim, rimokatoličkim i protestantskim, uglavnom, osnovima.
I to sve idući redom, preko antičkih paganskih Grčke i Rima, antičke i
srednjevekovne pravoslavne Vizantije, do srednjevekovne i novovekovne cele,
pravoslavne, rimokatoličke i protestantske uglavnom Evrope, a onda i onih
delova sveta u kojima je isti civilizacijski krug uhvatio svoj koren: delova
Azije, severne i južne Amerike, delova Afrike i Australije.
Ključne reči: Teorija, arhitektura, sveukupnost,
misaonost, Vizantija, helenizam,Grčka, 1141 godina.
